Çocukken, belki de hala; gazetelerden, defterlerden kağıt alıp uçak yapmayan var mı? Ya da kağıttan bir gemi… Bundan ileriye gidememiş biri olarak yıllaar sonra eşimin origami kağıtları hediye etmesiyle kendimi zorlayarak basit şekillerde, kelebek, çiçek yapmıştım. Hatta yılbaşına ağacına bu kağıtlardan yaptığımız noel baba ve geyik figürlerini asmıştık! 🙂
Çocuk eğlencesi gibi görünse de kafayı boşaltmak için oldukça iyi bir yöntem. Japonya’da da çocuk eğlencesinden öte görülen, uzun bir tarihle birlikte çok komplike tekniklere sahip olabilen bu sanat dalında biraz daha derine inmeye ne dersiniz?
Tarih
Origami isminin açıklaması ile başlayacak olursak; ¨oru¨ – katlamak ve ¨kami¨ – kağıt anlamına geliyor.
Kültür aslında Çin kökenli. İlk veya ikinci yüzyılda ortaya çıktığı düşünülüyor. Japonya’daki en eski origami kayıtları ise Heian Dönemi’ne (794-1185) ait. Bu dönem, aynı zamanda Japonya’da asaletin altın çağı olarak büyük sanatsal ve kültürel ilerlemenin olduğu bir dönem olmuş.
Kağıtlar, düğün gibi törenlerde, belirli şekillerde katlanarak anlamlar yükleniyor. Hala tapınaklarda, özellikle girişlerinde görülebilen bir gelenek.
Edo Dönemi’nde özellikle popülerlik kazanarak bugünlere dek gelen kültürel değerlerden biri. 19. yüzyılın ortalarında 70’ten fazla tasarım üretilmiş.
Tarihten Üzücü Bir Hikaye
1945’teki Hiroşima atom bombası sırasında bir bebek olarak radyasyona maruz kalan Sasaki Sadako’da 1950’lerin ortalarında lösemi gelişmiş.
Geleneğe göre; bir senbazuru yaptıysanız (1000 parçalık turna origamisi), her birini tamamladıktan sonra bir dilek tutarsanız dileğiniz gerçek olurmuş. Sadako da bu turnalardan yapmaya başlamış ve iyileşmeyi dilemiş. Devam ederken, dünya barışını dilemiş… Hikayenin sonuna dair 2 söylenti bulunuyor;
Birine göre, 644 parça yapmış ve tamamlayamamış. Okul arkadaşı 1.000 adet parçayı onun adına tamamlayarak cenazesinde ona adamış.
Sadako’nun ağabeyinin yazdığı kitaba göre ise 12 yaşında hastalığına yenik düşmeden önce bu sayıyı tamamlamış ve hatta aşmış!
1958 yılında, Hiroşima Barış Anıtı’nda altın bir turna tutan bir Sadako heykeli bulunuyor. Heykelin altındaki mesaj ise şöyle; ¨Bu bizim ağlayışımız, bu bizim duamız… Dünyada barış.¨
Sadako, Hiroşima’nın ve savaştaki etiklerin önde gelen sembollerinden biri haline gelmiş. Japonya’daki birçok kız için de bir kahraman…
Hikayesi Japonya’daki okullarda, Hiroşima yıldönümünde hala anlatılıyor. Ayrıca Sadako’ya ithaf edilen 6 Ağustos, tüm ülkede Barış Günü olarak anılıyor. Her yıl bu günde, çocuklar tarafından yapılan on binlerce origami turnalar, Hiroşima’ya gönderiliyor…
Temel origami modelleri
En bilinen origami modeli, anlattığım tsuru (鶴) yani turna. Japon kırmızı taçlı turnasının bir temsili.
Senbazuru (千羽鶴) adı verilen bu 1.000 adet turna, dediğim gibi bir dileğin gerçekleşmesi için bir dua gibi. Genellikle, evlenen çiftin bin yıllık mutluluğunu ve refahını dilemek için babadan düğün hediyesi olarak verilirmiş. İyi dilekler için yeni doğan bebeğe veya daha iyi olması için hasta bir arkadaşa…
Ninja silahı olan shuriken (手裏 剣) başka bir popüler ve katlaması kolay origami modeli.
Ayrıca çeşitli hayvanlar da çocuklar arasında popülerdir.
Temel teknikler
Yayınlanmış bir dizi origami kitabı ve kağıt kullanarak origami yapmak mümkün. Ayrıca online aramada da bulabileceğiniz bir çok seçenek var.
Ortak anlatım sistemi, kağıdın nasıl katlanması gerektiğini göstermek için çizgiler ve oklar kullanan Yoshizawa-Randlett Sistemi.
Kağıt
Origami modelleri oluşturmak için hemen her türlü kağıt kullanılabilir. Ayrıca hobi mağazaları, marketler ve 100 yen mağazalarında da çeşitli renklerde origami kağıt setleri bulunuyor.
Not: Görsel üzerine tıklayarak da siparişinizi verebilirsiniz. 🙂
Modern Sanat
İnsanlar genellikle daha kalın karton kağıtlar, posterler, gazeteler kullanarak yaratıcılıklarını gösterebiliyor. Japon pop sanatçısı Yosuke Hasegawa gibi sanatçılar arasında popüler hale gelen kağıt para kullanımı da oldukça dikkat çekici. Eserleri Tadu Sanat Galerisi’nde sergileniyor.
Origami, modayı etkilemenin yanı sıra bir yaratım aracı olarak kullanılmaya başlanmış. Moda aksesuarları ve giyim alanında, dünya çapında bu katlama teknikleri veya tasarımları kullanılıyor…
Siz de istediğiniz şeklin talimatlarına bakarak origaminizi oluşturmayı deneyebilirsiniz. 🙂
