Japonya’daki kültürel farklılık, nezaket ve saygının bir başka noktası. Özür dilemenin o kadar farklı yolu var ki… Başkalarına saygı, Japon kültüründe değerli bir erdem ve özür dilemek de bunun içerisinde önemli bir parça.
Daha önce bahsettiğim gibi, Japonlar kolektif bir zihniyete sahip. Bu düşünce biçiminin temelinde ¨uyum¨ ilkesi bulunuyor. Japonya’daki her çocuk, aile içerisinden başlayarak; topluma, bireylere, doğaya, canlılara saygı göstermenin önemini öğrenerek büyür.
Japon gelenek ve görgü kuralları; ¨meiwaku¨ (迷惑) yani ¨başkalarına rahatsızlık vermekten kaçınmak¨ etrafında işliyor, böylece topluluktaki uyum korunuyor.
Kibar ve nazik olmak Japonya’da sosyal uyumu sağlamanın bu denli önemli bir anahtarı olmasına rağmen herkes gibi Japonlar da hata yapıyor… Yanlış olduğumuzda ya da hatta bazen olmadığımızda bile özür dilemek oldukça yaygındır.
Japonca özür dilemek
Japonya’da, özür dilemek, hatalı olmasanız bile, iyi davranış göstermenin önemli bir parçasıdır. Bu nedenle Japonca’da bir çok farklı özür dileme yolu bulunuyor.
Mōshiwake nai (申し訳ない)
¨Moushiwakenai¨, müşterilerle veya sosyal ya da iş ilişkilerinde hiyerarşik olarak üstlerle konuşurken kullanılır. Kabaca “bahane yok” anlamına gelen bu söylem, ¨bahanem yok, özür dilerim¨ demenin en resmi yollarından biri. Kime hitap ettiğinize bağlı olarak ¨nai¨ yerine ¨gozaimasen¨ (ご ざ い ま せ ん), ¨arimasen¨ (あ り ま せ ん) şeklinde de kullanılabilir. ¨nai¨ en düşük resmiyet seviyesi iken ardından ¨arimasen¨ ve en kibar söylem olarak ¨gozaimasen¨…
Gomeiwaku (ご迷惑)
Gomeiwaku, “sıkıntı” veya “rahatsız” anlamına geliyor. Örneğin birine bir şey teslim ederken verilen sıkıntı ve rahatsızlık için özür dileme yolu olabiliyor. ¨Gomeiwaku okake itashimashita¨ (ご 迷惑 お け か け い た し ま し た) veya ¨gomeiwaku okake shimashita¨ (the 迷惑 お か け ま ま し た) versiyonları ile “rahatsızlık verdiğim için beni affet” anlamında kullanılıyor.
Ayrıca ¨gomeiwaku okake shite mōshiwake arimasen¨ (ご 迷惑 を お か け て 申 し 訳 あ り ま せ ん) gibi diğer özür biçimleriyle de birleştirilebiliyor.
Sumimasen (すみません)
Japonya’da bol bol duyabileceğiniz hatta olmasanız da dizilerden, filmlerden rastlamanız oldukça kolay olan bir özür şekli. Çok yönlü bir ifade, kısaca ¨afedersiniz¨ anlamına geliyor. Trende birisine çarptığınızda veya bir restoranda garsonu çağırmak istediğinizde rahatlıkla kullanılabilir.
Osoreirimasu (恐れ入ります)
¨Sumimasen¨ demenin daha kibar ve resmi yolu.
Kyōshuku (恐縮)
Alçakgönüllülük içeren bu ifade, takdir ve özür dilemeyi birlikte ifade eder. Genellikle ¨-desu¨ veya ¨-degozaimasu¨ ile bir cümlenin başında ya da tek başına kullanılabilir. Yaşlılara ve müşterilere hitap etmek için kibar ve nazik bir yol.
Shitsurei (失礼)
¨Shimasu¨ fiiliyle kullanıldığında, kısaca “rahatsızlık vermek” anlamına gelir ve çeşitli durumlarda kullanılabilir. Örneğin bir odaya girerken, bir başkasından önce bir mekandan ayrılırken ya da telefon görüşmesini bitirirken… Hafif özürler de için de kullanılabiliyor.
Gomen’nasai (ごめんなさい)
En gayri resmi şeklidir. Aile, arkadaşlar ve tanıdıklara karşı ya da daha düşük hiyerarşide bulunan insanlara karşı kullanılır. Ayrıca ¨gomen¨(ご め ん) şeklinde kısaltarak da kullanılabilir. Bazen söylemi yumuşatmak için ¨gomenne¨ (ご め んね) şeklinde daha gayri resmi hale getirilebilir.
Takdir Göstermek İçin Özür Dilemek?
Japonya’da bahsettiğim bu kültüre dair ilginç bir kullanım da, birine hediye veya iyilik için teşekkür etme yoludur. Japon kültüründe, özür dilemek nezaket dolu bir düşünce ya da çabayı derin şekilde takdir etmek için de kullanılır. Bunun için kullanılan yaygın formlar ¨osoreirimasu¨ ve ¨kyoushukudesu¨…
Bu ifadelere hakim olmak, Japonya’da ilişki kurma ve Japon kültürünü anlama konusunda oldukça önemli detaylar sunuyor…
