Japonya’da tarihsel dönemler japonca ¨era¨ isimleri (年号, nengō) ile adlandırılıyor.
Gengō (元号) Japon era takvim sistemini oluşturan ilk element kabul ediliyor. İkincisi ise dönem içindeki yıl sayısını tarif ediyor. Dönem içindeki ilk yıl “gan ( 元 )¨ ve ardından “yıl” anlamına gelen “nen ( 年 )” anlamına gelen sayılarla oluşuyor.
Japonya’da kullanılan çağ isimleri Çin’de, MÖ 140 yılında Han İmparatoru Wu döneminde ortaya çıkmış. Doğu Asya’nın diğer yerlerinde olduğu gibi çağ isimlerinin kullanımı, Japon sisteminin diğer bölgelerden bağımsız olmasına olmasına rağmen ortak adlandırma sistemleri ile işliyor. Japonya’da devlet daireleri, resmi yazılarda vs halen bu dönem isimleri ve yıllar bu sistem dahilinde kullanılıyor. Hatta çoğu belgede doğum tarihinizi bile bu sisteme göre yazmanız gerekiyor!
1868’de Edo döneminin sonundan bu yana kullanılan beş dönem ismi, romaji denen okunuşlarındaki isimlerinin ilk harflerini kullanarak kısaltılabiliyormuş. Örneğin S55 – Shōwa 55 yani 1980 anlamına geliyor…
Ayrıca, 62 yıl ve 2 hafta ile Shōwa bugüne kadarki en uzun dönem…
Şu an içinde bulunduğumuz dönem ise 1 Mayıs 2019’da Reiwa (令和). Reiwa döneminin başlangıcı; İmparator Akihito’nun dönüllü feragatla görevinden çekilerek büyük oğlu Naruhito’nun 1 Mayıs 2019’da 126. Japonya İmparatoru olarak tahta çıkması ile başladı.
Reiwa döneminin başlangıcı ile bugün evlenenler, doğum yapanlar gibi çeşitli paylaşımlarla sosyal medya hesapları şenlenmiş, bu popülerlik birçok haberi de beraberinde getirmişti. 🙂
Tarih
İmparator Kōtoku döneminde, MS 645 yılında Japonya tarafından kabul edilerek kullanılmaya başlanmış bu sistem.
Atanan ilk dönem adı; 645 büyük Taika reformundan ( 64 of 改 新 ) ortaya çıkan siyasi ve örgütsel değişiklikleri kutlama amaçlı “Taika” ( 大化 ) olmuş.
Yedinci yüzyılın sonlarında kesintiye uğramış fakat İmparator Monmu (697-707) döneminde sürekli olarak yeniden kabul edildi. O zamandan beri, çağ adları günümüze kadar sürekli olarak kullanılmış.
Meiji döneminden önce, dönem isimleri mahkeme yetkilileri tarafından kararlaştırılmış ve sık sık değişime uğramış. Bu dönem isimleri, çeşlitli olaylar ve doğal afetler nedeniyle de değiştirilmiş.
Dönem isimlerinin benimsenmesinde çeşitli nedenler gösteriliyor. Örneğin, Nara döneminde Nengō Wadō (和 銅), Chichibu’daki bakır yataklarının keşfi nedeniyle ilan edilmiş.
Şu anda toplam 248 Japon çağ ismi bulunuyormuş.
Modern Japonya’da Nengō
Mutsuhito, Keio (慶応) döneminin üçüncü yılında yani 1867’de tahta çıkmış ve 25 Ekim 1868 yılında dönemin adı ¨Meiji¨ (明治) olarak değiştirilmiş.
Böylece ¨bir saltanat, bir dönem adı¨ sistemi kabul edilmiş (一世 一 元 , issei-ichigen). Bu anlamda Japon nengō sistemi Çin uygulamasından ayrışıyor. Çin sisteminde çağın adı, imparatorun ölümünü takip eden yıla göre güncellenirken Modern Japon uygulamasında bu imparatorun değişimi ile başlıyor.
Meiji günlerinden beri uygulanan fakat hiç resmileştirilemeyen bu uygulama 1979 yılında ¨Dönem Adı Kanunu¨nun kabul edilmesiyle yasalaşmış.
Böylece 1868’den beri her biri sadece bir imparatorun dönemine karşılık gelen Meiji, Taishō, Shōwa, Heisei ve Reiwa olmak üzere beş dönem adı verilmiş.
Ölümünün ardından imparator, dönem adı ile anılıyor. Örneğin Mutsuhito ölümü ardından ¨İmparator Meiji¨ olarak bilinir.
Hüküm süren imparator ise Tennō Heika ( 天皇 陛下 , “İmparator Majesteleri”) veya Kinjō Tennō ( 今 上 天皇 , “mevcut imparator”) olarak adlandırılması gibi bir protokol de vardır.
Mevcut imparatoru şimdiki çağın adıyla, yani “Reiwa” olarak adlandırmak yerine İmparatorun adının kullanılması nadirdir ve Japonya’da kaba davranış olarak kabul edilir.
Adı olmayan dönemler
İmparator Kōtoku tarafından getirilen, bu çağ isim sistemi ölümünden sonra uygulanmamış; 654 ve 686 arasında hiçbir dönem adı belirlenmemiş.
Sistem, İmparator Tenmu tarafından 686’da eski haline getirilmiş, ancak ölümünden sonra tekrar terk edilmiş. 701 yılında İmparator Monmu bir kez daha çağ adı sistemini getirmiş ve sonrasında bugüne kadar kesintisiz devam etmiş.
