Bonsai (盆栽), estetik bir görünüm için özenle tasarlanan minik saksı ağaçlarının adıdır. Türkiye’de çocukluk zamanlarında abimle yetiştirmeye çalıştığımız fakat zorluğu karşısında pes etmekle sonuçlanan minik ve oldukça ilgi gören bir bitki türü.
İlk olarak bin yıldan fazla süre önce Çin’den Japonya’ya getirilen bu fikir gelişmeye devam etmiş Japonya’da bir sanat formuna dönüşmüş. Ağaçları küçük tutarken özellikle özen gösterilen nokta, büyük olan versiyonlarının nasıl göründüğü… Orantılı küçültülmüş hissini verebilmek için özenle kesilen kökler, dallar, kablolama gibi çeşitli teknikler… Sanatsal bir hayal gücünün doğa ile birleşimi. Aynı zamanda Japonların canlılara olan nezaketi ve saygısının da bir ifadesi.
Diğer, herhangi bir saksı çiçeğini yetiştirmekten çok farklı bir bağlılık ve sabır gerektiriyor.
Eski zamanlarda bonsai genellikle aristokratlar, rahipler ve diğer yüksek rütbeli insanlar arasında yaygınmış. Ancak 15. yüzyıl civarlarında sıradan halk arasında da yaygınlaşmaya başlamış. 1868’de Batı ülkelerine açılan Japonya, bonsai bitkilerini tanıtarak bunun sadece bir hobi değil aynı zamanda sanatsal bir arayış olduğunu da yaymış. Bonsai sergileri, üzerine yazılmış çeşitli bilimsel kitaplara kadar zamanla büyüyerek devam eden bir sanat dalı olmuş.
Günümüzde, büyüdüğü görülen bir bonsai, insanlara zevkli bir hobi olmaya devam ediyor. Ayrıca, iklimi ve insanların doğa sevgisi ile büyüyerek Japonya’nın kültürel ve sanatsal geleneğinin önemli bir parçasına dönüşmüş.
Artık yalnızca bir Japon sanat dalı ve kültürel öğesi olmaktan çok öte olan Bonsai, tüm dünyada büyüten bir kitleye sahip. Daha, 1989 yılında Saitama bölgesinde düzenlenen bir Dünya Bonsai Kongresi’ne 32 ülkeden 1.200’den fazla kişi katılmış! Ayrıca bu kongre Dünya Bonsai Dostluk Federasyonu’nun kurulmasına da öncülük etmiş.
Ağaç Çeşitleri
Bonsai olarak büyütülen tipik ağaçlar arasında çam ağaçları, akçaağaç, sakura ağaçları, ayva ağaçları gibi çok büyük çeşitliliğe sahip olabiliyor.
Bazı ağaçlar ise, doğada bir ağacın mücadelesini temsil etmek için kabuğu olmayan beyaz renkte ölü kısımlara sahip olabiliyor. Bu kısmen ölü gövde ¨shari¨, kısmen ölü dal ¨jin¨ olarak biliniyor.
Stiller
Çeşitli stillere sahip bonsai ağaçlarında en sık karşılaşılanlardan bazıları şunlar;
– Biçimsel Düz;
Biçimsel düz bir bonsaide gövde düz, ağacın tepesi; gövde ve taban ile aynı hizada görülür.
– Eğik;
Tüm ağaç bir tarafa eğim gösterir.
– Orman;
Orman stili bonsai’de, aynı saksıda birden fazla ağaç yetiştirilir. Bir orman gibi görünmesini sağlamak için dikkatlice şekillendirilirler.
– Çoklu Gövde;
Çoklu gövde bonsai, orman stiline benzer fakat çoklu gövdeler ortak bir köke sahiptir, yani aslında tek bir ağaç olarak büyür.
– Kaya;
Ağaç kökleri, kaya çatlaklarına veya toprağa sabitlenmiş bir kaya üzerinde yetişir.
Japonya’da Bir Bonsai Köyü
Büyük Kanto Depremi ardından Tokyo’dan taşınan bonsai fidanlığı koleksiyonu, Saitama bölgesinde bulunan ¨Omiya Bonsai Köyü¨. Ayrıca burada Bonsai Sanat Müzesi de bulunuyor… Meraklılarına duyrulur! 🙂
Kapak Fotoğrafı; Tree photo created by frimufilms – www.freepik.com
